دوچرخه سواری جزء معدود ورزش‌هایی است که به سادگی می‌توانید وارد زندگی روزمره خود کنید. درواقع، دوچرخه سواری به شما این امکان را می‌دهد تا زمانی که هر روز در رفت و آمد تلف می‌کنید را به زمانی برای ورزش و ارتقاء سلامتی خود تبدیل کنید. با وجود همه مزیت‌های دوچرخه سواری، باید به این موضوع توجه کنید که دوچرخه دارای ایمنی پایین‌تری نسبت به خودرو است و دوچرخه سوار در زمان تصادف در معرض آسیب شدید‌تری نسبت به سرنشین خودرو قرار دارد. از سوی دیگر، فرهنگ دوچرخه سواری در ایران نوپا بوده و هنوز مسیرهای اختصاصی دوچرخه در شهرهای کشور وجود ندارد. متاسفانه، رانندگان محترم خودرو نیز مراعات دوچرخه سواران را نمی‌نمایند. بنابراین، رعایت نکات ایمنی و استفاده از وسایل ایمنی مناسب در زمان دوچرخه سواری امری بسیار ضروری و تضمین کننده سلامت شما خواهد بود. با توجه به اهمیت بالای این موضوع، در این مقاله پنج نکته مهم برای دوچرخه سواری ایمن را با یکدیگر مرور کرده و در مقاله بعدی پنج وسیله ضروری برای دوچرخه سواری ایمن را به شما معرفی می‌کنیم.
یادتان باشد، یکی از دلایلی که ما دوچرخه را به عنوان وسیله‌ی حمل و نقل انتخاب کرده‌ایم این است که سلامتی بلند مدت و کیفیت زندگی برایمان اهمیت دارد. بنابراین، نباید کاری انجام دهیم که خود دوچرخه سواری تبدیل به تهدیدی برای سلامتی ما شود. همواره این موضوع را به یاد داشته باشید که شما روی دوچرخه آسیب‌پذیری بیشتری در مقایسه با یک سرنشین خودرو دارید. بنابراین، رعایت نکات ایمنی اگرچه ممکن است در برخی موارد دست و پا گیر باشد، در نهایت ضامن سلامتی شما خواهند بود. خصوصا، اگر از دوچرخه برقی استفاده می‌کنید باید به این موضوع دقت کنید که دوچرخه‌های برقی دارای سرعت بالاتر و مسافت قابل پیمایش بیشتری نسبت به دوچرخه‌های عادی هستند. بنابراین، در صورت خرید دوچرخه برقی تعداد دفعات بیشتر و با سرعت بالاتر از آن استفاده خواهید کرد. در نتیجه، رعایت نکات ایمنی در صورت استفاده از دوچرخه‌های برقی دارای اهمیت به مراتب بیشتری است. بدین منظور، در ادامه، پنج نکته بسیار مهم ایمنی برای دوچرخه سواری را با شما مرور خواهیم کرد و در انتها یک ویدیو در مورد نحوه دوچرخهسواری ایمن در ترافیک را مشاهده خواهیم کرد.
1- حفاظت از سر با کلاه ایمنی
اگر من امروز اینجا هستم تا در مورد ایمنی دوچرخه سواری بنویسم بدون شک دلیلش استفاده از کلاه ایمنی است. در دوران دوچرخه‌سواری‌ام چند بار کلاه ایمنی جانم را نجات داده است. بنابراین، به شما توصیه میکنم، نه از شما خواهش میکنم که هیچگاه بدون کلاه ایمنی مناسب، دوچرخهسواری نکنید. کلاه ایمنی مهمترین وسیله برای جلوگیری از آسیب‌های مغزی و یا مرگ در زمان دوچرخه سواری است و دوچرخه سواری بدون کلاه استاندارد شبیه خودکشی است. بنابراین، اگر کلاه ایمنی مناسب ندارید، همین امروز اقدام به خرید یک کلاه ایمنی استاندارد بکنید. یادتان باشد، یک کلاه ایمنی استاندارد معمولا قیمت بالایی دارد ولی هیچگاه ارزش آن قابل قیاس با سلامتی شما نیست. در بخش بعدی این مقاله (پنج وسیله ضروری برای دوچرخه سواری ایمن) انواع کلاه‌های ایمنی موجود و نحوه انتخاب یک کلاه ایمنی مناسب را برایتان توضیح خواهم داد.
2- تلاش کنید تا در تمام اوقات دیده شوید
بزرگترین خطری که یک دوچرخه سوار در شهر یا جاده را تهدید می‌کند، برخورد با خودروها است و مهمترین ابزار شما برای جلوگیری از این برخورد خطرناک دیده شدن در تمام اوقات است. همواره این نکته را در نظر داشته باشید که دوچرخه شما به مراتب کوچک‌تر از یک خودرو بوده و به راحتی ممکن است در نقطه کور خودرو قرار بگیرید. به علاوه، در صورتی که در شب و یا در شرایطی که میزان دید پایین است (طلوع و غروب آفتاب و یا شرایط آب و هوایی نامساعد مانند باران و مه) دوچرخه سواری می‌کنید، امکان دیده نشدن شما توسط خودروها بسیار بالا خواهد بود. بنابراین، این وظیفه شماست که از اینکه به خوبی توسط سایر رانندگان دیده شوید اطمینان حاصل کنید. من همیشه در هنگام دوچرخه سواری اینگونه تصور میکنم که توسط دیگران دیده نشده‌ام. بنابراین، همواره با احتیاط بیشتر در شهر دوچرخه سواری میکنم. یادتان باشد، یکم احتیاط بیشتر به جایی بر نمی‌خورد!
علاوه بر احتیاط و دقت نیاز است تا وسایل مناسب برای دیده شدن خودتان و دوچرخه تهیه کنید. این وسایل، خصوصاً در شب می‌تواند نجات دهنده جان شما باشد. بنابراین، اگر به دوچرخه سواری در شب علاقه‌مند هستید موارد زیر را در نظر بگیرید:
- چراغ‌های شبرنگ (بازتابی یا شب‌تاب) یکی از ارزان‌ترین و بهترین وسایل برای دیده شدن شما توسط سایرین است. این چراغ را بر روی قسمت‌های جلو و عقب دوچرخه خود نصب کنید. به علاوه، به تمیزی چراغ‌های شبرنگ اهمیت دهید. به شخصه، تنها قسمتی از دوچرخه که تمیزی آن برای من اهمیت دارد همین چراغ‌های شب رنگ است. در صورتی که وسیله‌ای بر روی ترک‌بند قرار می‌دهید اطمینان حاصل کنید که چراغ شبرنگ عقب دوچرخه را نمیپوشاند. به علاوه، سعی کنید در شب از لباس‌های روشن و قابل دید همچون لباس‌های نئونی و یا فلوئورسنت استفاده نمایید. به عنوان مثال جلیقه‌ها، کت، مچ‌بند، پوشش‌هایی در پشت لباس، پاها، بازوها و کلاه ایمنی خود که خاصیت انعکاس نور داشته باشند بسیار به دیده‌شدن شما در شب کمک خواهد کرد. در مقاله بعدی در مورد انواع شبرنگها برای شما بیشتر توضیح خواهم داد.
- چراغ‌های لامپی از دیگر وسایل ضروری دوچرخه سواری در شب است. این چراغ‌ها در رنگ‌های مختلف قرمز و سفید تولید شده و مناسب برای جلو و عقب دوچرخه هستند. کارکرد اصلی چراغ‌های سفید رنگ برای روشن کردن مسیر در شب است و بنابراین عموما در قسمت جلو دوچرخه نصب می‌شوند. اما چراغ‌های قرمز رنگ جنبه هشدار داشته و برای دیده شدن شما توسط سایرین استفاده می‌شوند. نصب چراغ قرمز چشمک زن در قسمت‌هایی همچون پشت دوچرخه، روی کوله پشتی و یا بر پشت کلاه ایمنی باعث افزایش قابل رویت بودن شما برای دیگران می‌شود. اگر از دوچرخه برقی استفاده می‌کنید، چراغ‌های دوچرخه احتمالا توسط باتری اصلی آن تغذیه می‌شود. با این حال، اگر دوچرخه شما برقی نیست، چراغ مورد استفاده دارای باتری بوده و در نتیجه بررسی وضعیت باتری و تعویض آن موضوع مهمی است که باید در نظر داشته باشید. با توجه به اهمیت چراغ‌ها، در مقاله بعدی به صورت مفصل در مورد آنها توضیح خواهم داد.
- بوغ یا زنگ یکی از قدیمی‌ترین و در عین‌حال کارآمدترین وسایل برای جلب توجه سایرین است. به علاوه، بوق تنها وسیله کارآمد برای حلب توجه رانندگان و عابرین در روز است. برای دوچرخه خود حتما بوق یا زنگ تهیه کنید و در مواقع لازم برای جلب توجه سایر رانندگان از آن استفاده کنید.
تا اینجای کار تلاش کردم تا راه‌هایی برای دیده شدن شما توسط خودروها بیان کنم. اما یادتان باشد، که شما نیز به عنوان یک دوچرخه سوار در قبال سلامت عابرین پیاده مسئول هستید. خصوصا اینکه دوچرخه‌ها اجازه دارند تا در پارک‌ها حرکت کنند. این موضوع زمانی اهمیت بیشتر پیدا می‌کند که سوار یک دوچرخه برقی باشید. دوچرخه‌های برقی به دلیل سرعت و شتاب بیشتر می‌توانند برای عابرین پیاده (خصوصا کودکان) خطرناک باشند. بدانید که این وظیفه شماست تا اطمینان حاصل کنید که توسط عابرین پیاده دیده می‌شوید. به علاوه، در صورت دوچرخه سواری در پارک‌ها (خصوصا با دوچرخه برقی) حتما به حقوق دیگران و قوانین راهنمایی رانندگی احترام گذاشته و با سرعت پایین حرکت کنید.
3- پیش‌بینی پذیر باشید و منطقی برانید
یکی از درس‌هایی که از سال‌ها دوچرخه سواری گرفته‌ام این است که بهترین راه برای جلوگیری از تصادف پیش‌بینی پذیر بودن است. در واقع زمانی می‌توانیم از سایر راننده‌ها توقع رعایت حقوقمان را داشته باشیم که آنها بتوانند حرکت بعدی ما را پیش‌بینی کنند. این نکته را هم در نظر بگیرید که حرکت به صورتی که برای دیگران قابل پیش‌بینی نیست می‌تواند بسیار خطرناک باشد. به عنوان مثال در مواقع تغییر مسیر در خیابان‌ها اگر با دست علامت دهید تغییر مسیر شما برای دیگران قابل پیش‌بینی بوده و از خطر تصادف کاسته خواهد شد. یا اینکه به قوانین راهنمایی رانندگی احترام بگذارید و از عبور در جهت خلاف حرکت خودروها خودداری کنید. زیرا، در هنگام حرکت در خلاف جهت، هیچ کس انتظار شما را نداشته و بنابراین ریسک تصادف به شدت افزایش می‌یابد. در همین راستا، بایستی به موارد زیر توجه کنید:
- همیشه همراه با جریان رانندگان جاده، در سمت مناسبی از جاده و در فاصله مناسب و قابل پیش‌بینی از جاده و فاصله مناسبی از دیگر وسایل نقلیه برانید. از رانندگان وسایل نقلیه موتوری انتظار نمی‌رود که جریان ترافیکی در سمت مخالف خود و یا در پیاده‌رو را در نظر بگیرند، اگر این رانندگان شما را نبینند ممکن است به سمت شما حرکت کرده و این اقدام باعث تصادف می‌شود.
- به منظور جلوگیری از برخورد با ماشین‌های پارک شده، همواره در فاصله‌ای مناسب با جدول(کنار جاده) حرکت کنید. به عنوان مثال، رانندگان ماشین‌های پارک شده ممکن است به طور ناگهانی درب ماشین را باز نمایند.
- همواره در ترافیک مانند رانندگان وسایل نقیله موتوری عمل نمایید و از چراغ راهنمایی، علائم رانندگی جاده‌ای، محدودیت‌های سرعت و نشانه‌های جاده تبعیت کنید.
- همیشه اطراف خود را تحت کنترل داشته باشید و قبل از عوض کردن مسیر، با دست خود علامت دهید تا رانندگان دیگر بتوانند حرکت‌های بعدی شما را پیش‌بینی کنند.
- از زنگ، بوق و یا هر وسیله‌ای که بتواند عابران پیاده و یا دیگر دوچرخه‌سواران را از وجود شما مطلع کند، استفاده نمایید.
- با احتیاط باشید و حواستان را به رانندگان وسایل نقلیه دیگر و همچنین عابران پیاده معطوف نمایید. سعی کنید رفتارها و حرکت‌های بعدی آنها را پیش‌بینی کنید. به یاد داشته باشید که همیشه اولین حق تقدم با عابران پیاده است.
- با عابران پیاده و رانندگان وسایل نقیله رفتار مناسبی داشته باشید( تماس چشمی و حرکتی برقرار کنید).
4- حواستان به جاده باشد
دوچرخه سواری، مثل رانندگی هر وسیله‌ی نقلیه‌ای، نیازمند تمرکز و توجه شما به جاده است. در همین راستا، هنگام دوچرخه سواری به نکات زیر توجه کنید:
- شنیدن موسیقی در هنگام دوچرخه سواری می‌تواند بسیار لذت بخش باشد. اما به شما توصیه میکنم که اگر در شهر دوچرخه سواری می‌کنید هیچ گاه از هدفُن استفاده نکنید زیرا از شنیدن صدای وسایل نقلیه دیگر جلوگیری نموده و ایمنی شما در زمان دوچرخهسواری را کاهش می‌دهد.
- استفاده از تلفن همراه یکی از دیگر از کارهای بسیار پر ریسک در زمان دوچرخه سواری است. یادتان باشد، تلفن همراه، علاوه بر ذهن یک دست شما را نیز درگیر کرده و از سرعت واکنش شما و تواناییتان در حفظ تعادل خواهد کاست. برای همین، لطفا از موبایل در زمان دوچرخه سواری استفاده نکنید. یادتان باشد، همیشه می‌شود در گوشه‌ای ایستاد و به تلفن پاسخ گفت.
- اگر در زمان دوچرخه سواری از نرم‌افزارهای مسیریابی مانند waze یا نرم‌افزارهای ورزشی مانند STRAVA استفاده می‌کنید، بهتر است تا کیف یا هولدر مخصوص موبایل تهیه کنید و گوشی خود را روی دوشاخ یا بخش حلویی تنه دوچرخه فیکس کنید. بدین صورت، همواره صفحه گوشی در جلوی چشم شما قرار خواهد داشت.
- همواره موانع موجود در مسیر را در نظر بگیرید؛ چاله‌ها، تَرَک‌ها، دست اندازهای جاده‌ها، برگ‌های ریخته شده در جاده، شبکه‌های زهکشی و یا هر مانعی که منجر به سقوط شما شود. مسیر خود را مشخص نموده و به تمامی موانع توجه کنید.
- هنگام عبور از پل‌ها و مسیرهایی که در شرایط آب و هوایی مرطوب احتمال سُرخوردن در آنها وجود دارد، بیشتر احتیاط کنید.
- حداقل یک دست خود را بر روی دسته دوچرخه نگاه دارید و در بهترین حالت هر دو دست خود را بر روی دسته های دوچرخه نگاه داشته و تعادل خود را حفظ کنید.
در نهایت، دوست دارم به این نکته اشاره کنم که یکی از دلایل علاقه من به دوچرخه سواری امکان تمرکز بر روی سواری و لذت بردن از مسیر است. بیایید با همدیگر صادق باشیم، در زندگی شلوغ و پر از هیاهوی امروزی زمان‌های کمی داریم که بدون مزاحمت گوشی تلفن همراه یا سایرین بتوانیم روی یک موضوع ساده تمرکز کنیم و سایر دغدغه‌های خود را فراموش کنیم. دوچرخه سواری دقیقا یکی از همان کارهایی است که باعث می‌شود بتوانیم ذهن خود را از درگیری‌های روزمره پاک کنیم. به علاوه، وقتی سوار دوچرخه هستید می‌توانید از زیبایی‌های مسیر و وزش باد بر روی صورتتان لذت ببرید. به همین دلیل است که دوچرخه سواری برای من نوعی مدیتیشن (Meditation) هم محسوب می‌شود.
5- از مناسب بودن و سلامت دوچرخه مطمئن شوید
اگر به فکر استفاده ورزشی یا طولانی مدت از دوچرخه هستید، اول از همه از اینکه دوچرخه مناسب سایز شماست اطمینان حاصل کنید. اگر نمیدانید سایز مناسب دوچرخه برای شما چیست، به شما توصیه میکنم که مقاله چگونه یک دوچرخه با سایز مناسب انتخاب کنیم؟ را مطالعه کنید. به علاوه به شما توصیه میکنم که برای جلوگیری از آسیب به کمر حتما زین دوچرخه را نیز متناسب با سایز خود تنظیم کنید.
درگام بعدی، پیش از سوار شدن قسمت‌های مختلف دوچرخه خود را تست کنید و مطمئن شوید که تمامی بخش‌ها در شرایط مناسب قرار دارند. بدین منظور، بررسی را از وسایل ایمنی دوچرخه مانند ترمز، چراغ‌ها و شبرنگها شروع کنید. به علاوه، خوب است که از سلامت لاستیک‌ها و باد مناسب آنها مطمئن شوید. اگر دوچرخه برقی دارید، بهتر است از میزان شارژ باتری نیز اطمینان حاصل کنید تا مجبور نشوید بخشی از مسیر را رکاب بزنید. به علاوه بهتر است هر چند وقت یک بار اتصال توپی چرخ به بدنه را نیز چک کنید تا از محکم بودن آن مطمئن شوید. چک کردن اتصال چرخ‌ها برای دوچرخه‌هایی که دارای چرخ آسان بازشو هستند دارای اهمیت بیشتری است. خصوصاً اگربه تازگی برای حمل دوچرخه چرخ را باز کرده‌اید. در نهایت، دوچرخه‌های برقی به دلیل قدرت بالای موتور پس از مدتی دچار کشیدگی یا شل شدن پره‌ها (اسپوک) می‌شوند. برای همین، اگر دوچرخه برقی دارید بهتر است هر چند وقت یکبار از محکم بودن پره‌ها و بالانس بودن چرخ مطمئن شوید.
به شما توصیه میکنم با در نظر گرفتن نکات ایمنی فوق در هنگام دوچرخه سواری، با دیدن ویدیو زیر، دوچرخهسواری را در هنگام ترافیک را به گونه‌ای دیگر تجربه کنید.