آلودگی هوا، شیوع بیمارهای تنفسی و عوارض اجتماعی ناشی از ترافیک‌های سنگین شهری راهکارهایی را از جمله توجه به دوچرخه‌سواری و فرهنگ آن اجتناب ناپذیر کرده است.
طبق یافته‌های پزشکی علت بسیاری از بیماری‌های روحی و روانی، انواع سرطان‌ها و بیماری‌های ریوی و تنفسی، آلودگی هواست و متاسفانه آلودگی هوا برای افرادی که در شهرهای بزرگ زندگی می کنند، امری اجتناب ناپذیر است.
در سالهای اخیر در ایران تلاش‌های شایسته ای برای کاهش آلودگی هوا انجام شده که از آن جمله می توان به احداث و توسعه مترو اشاره کرد که در صورت تخصیص بودجه کافی، تأثیر شگرفی در کاهش آلودگی هوا خواهد داشت.
همچنین تسهیلاتی چون ایجاد خط ویژه برای اتوبوس و تاکسی که باعث استقبال بالای شهروندان از وسایل حمل و نقل عمومی گردیده و درنتیجه موجب کاهش استفاده از خودروهای شخصی توسط شهروندان شده، تاثیر بسیاری در کاهش آلودگی هوای داشته است، اما با این وجود مشکل آلودگی هوا هر ساله پیچیده تر و بغرنج تر می شود.
امروزه کارشناسان حمل و نقل معتقدند استفاده از دوچرخه با توجه به تأثیر چشمگیری که در کاهش آلودگی هوا دارد به شرط برنامه‌ریزی دقیق، احداث زیرساخت ها و تشویق افراد به استفاده از آن، می تواند جایگزینی بسیار مطلوب و مناسب برای سایر وسایل نقلیه باشد.
استفاده از دوچرخه راهکاری است که برای بهبود تردد شهروندان مورد توجه بسیاری از کشورهای غربی قرار گرفته و در این کشورها با سرمایه گذاری و ایجاد مسیرهای ویژه دوچرخه و سایر امکانات لازم، شهروندان را به استفاده هرچه بیشتر از آن ترغیب می کنند.
فرهنگ سازی مناسب به منظور استفاده از دوچرخه و نیز ارتقای کیفیت خدمات ارائه شده در این بخش از سویی و کنترل مدیریت صحیح مسیرهای ویژه دوچرخه از سوی دیگر، ضمن حل بسیاری از مشکلات ترافیکی در سطح معابر، کاهش آلودگی هوا، کاهش مصرف سوخت، صرفه جویی در زمان و انرژی را به دنبال خواهد داشت.
در ایران طبق قانونی که چند سال پیش در سازمان مسکن و شهرسازی کشور تصویب شد، ایجاد خط ویژه دوچرخه برای شهرهای بالای 50 هزار نفر جمعیت الزامی شده که این طرح در شهرهای بزرگی مثل تهران در حال اجراست و در مشهد نیز احداث مسیرهای ویژه دوچرخه در دستور کار شهرداری قرار گرفته است.
کارشناس حوزه برنامه‌ریزی و مطالعات سازمان حمل و نقل و ترافیک مشهد در این خصوص، گفت: مطالعات جامع دوچرخه از سالهای گذشته در مشهد انجام شده است اما اشکال کار کمبود اعتقاد به استفاده از این وسیله نقلیه است.
علی زائرزاده افزود: در مطالعات ساماندهی شبکه دوچرخه مشهد، جایگاه دوچرخه در سفرهای روزانه ساکنین شهر مشهد بررسی شده و سپس قالب کلی شبکه دوچرخه‌سواری مشهد تعیین و طراحی شده است. مسیرهای دارای ظرفیت بالا به منظور احداث مسیر دوچرخه در شهر مشهد شناسایی شده است و این طراحی به گونه ای است که تقریبا از هر ناحیه در شهر مشهد یک مسیر دوچرخه می تواند عبور کند.
وی ادامه داد: پس از تلفیق بررسی‌های صورت گرفته، شبکه جامع دوچرخه‌سواری با طولی بالغ بر 120 کیلومتر به عنوان شبکه نهایی یکپارچه دوچرخه‌سواری شهر مشهد تعیین شد.
کارشناس حوزه برنامه ریزی و مطالعات سازمان حمل و نقل و ترافیک مشهد در خصوص بودجه اجرای این طرح بیان داشت: اجرای این طرح مستلزم حدود 50 میلیارد ریال هزینه است که در راستای استفاده ایمن و آسان دوچرخه‌سواران در این مطالعات 13 ایستگاه اصلی کرایه دوچرخه هریک با ظرفیت 40 دوچرخه و 24 ایستگاه فرعی کرایه دوچرخه با ظرفیت 20 دوچرخه در حدود شبکه پیوسته دوچرخه‌سواران مشهد به همراه سیستم متناسب کرایه دوچرخه پیشنهاد شده است.
رائرزاده در پایان گفت: با ایجاد تسهیلاتی بیشتر برای دوچرخه‌سواران بتوانیم از مشکلات ترافیکی و زیست محیطی شهرمان کاسته و به ارتقای سطح سلامت شهروندان کمک کنیم.